گلشن راز / پری اصغری مقدم: بر اساس آمار رسمی ثبت شده از سوی مرکز افکارسنجی ایسنا، استان‌های آذربایجان‌شرقی و زنجان جزو استان‌هایی با رتبه‌های بالا در زمینه کودک‌همسری می‌باشند که بیشتر در مناطق روستایی و حاشیه‌نشین شهری رواج دارد. چندی قبل هم مدیران برخی نهادهای متولی و از جمله نماینده مردم شبستر در مجلس شورای اسلامی برای چندمین بار نسبت به این قضیه هشدار دادند.

افزایش ۴۲ درصدی کودک همسری در آذربایجان شرقی

معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی آذربایجان شرقی در این خصوص گفت: طی سال‌های ۹۸ و ۹۷، ازدواج دختران زیر ۱۸ سال در استان، ۴۲ درصد افزایش یافته است. فرگل صحاف که در نشست تخصصی با بانوان فرهیخته، مدیران زن و کارآفرینان آذربایجان شرقی سخن می‌گفت، با بیان این‌که آذربایجان شرقی در کشور دارای رتبه‌ی دوم کودک همسری است، گفت: براساس این آمار، اداره کل بهزیستی استان، بررسی پروژه‌های شیوع شناسی ازدواج‌های زود هنگام در استان را به عنوان اولین پروژه در سطح کشور آغاز کرده است.

 وی ادامه داد: با توجه به گستردگی جامعه هدف، پرسش‌ها بدون پیش داوری طراحی شده تا بررسی شود کودک همسری چه آثاری در جامعه خواهد داشت.

صحاف با بیان این‌که شیوع کودک همسری در سال ۸۸ در آذربایجان شرقی هفت درصد بود، افزود: شیوع کودک همسری در سال ۹۸ به ۱۱ درصد رسیده است.

وی آمار ازدواج‌های ثبت شده توسط ثبت احوال استان در سال ۹۷ را ۲۹ هزا رو ۷۷۰ ازدواج عنوان کرد و گفت: از این آمار ۱۲ هزار و ۴۹۱ مورد ازدواج مربوط به دختران زیر ۱۸ سال است،  یعنی ۴۲ درصد  ازدواج‌های ثبت شده در سال‌های ۹۷ و ۹۸ مربوط به ازدواج دختران زیر ۱۸ سال بوده است.

معاون امور اجتماعی بهزیستی آذربایجان شرقی با بیان این‌که ازدواج ثبت شده در سال ۹۷ و ۹۸ مربوط به پسران زیر ۱۸ سال در استان ما بالغ بر۱۲۶۶ مورد بوده است، گفت: طلاق ثبت شده در سال ۹۷ در استان ما حدود ۹هزار و ۸۱۴ نفر بوده که از این تعداد ۱۳۴۳ نفر دختر زیر ۱۸ سال بوده یعنی ۱۴ درصد طلاق گرفتند.

علت‌های مهم کودک همسری!

 پدیده “کودک همسری” در دو دسته کلی علل اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی قابل طرح است. مهم‌ترین عامل اقتصادی کودک همسری، “فقر” است. خانواده‌ها معمولاً برای ازدواج دخترشان پولی بابت مهریه و شیربها و… مطالبه می‌کنند. بنابراین، ازدواج دختر در سنین کودکی نه تنها از هزینه‌های خانوار شامل هزینه تغذیه، تحصیل و پوشاک کم می‌کند، بلکه سود و منفعت مادی و اقتصادی نیز برای خانواده فراهم می‌کند. به‌خصوص در جوامعی که با بحران مواجه هستند، ازدواج زودهنگام دختر را راهکاری برای محافظت او از خشونت جنسی می‌دانند. به همین دلیل پدیده کودک همسری در هنگام بروز جنگ، بی‌ثباتی‌های اقتصادی و رسیدن جامعه به خطوط قرمز خشونت افزایش می‌یابد.

در زمینه علل اجتماعی و فرهنگی می‌توان به بحث سنت، عرف و رسوم اشاره کرد. در بیشتر جوامع سنتی زن به عنوان ناموس و شرف قلمداد می‌شود. از این رو در این جوامع برای حفظ ناموس و شرف به ازدواج دختران در سنین کودکی رضایت می‌دهند. خصوصا در مناطقی که دختران امنیت زیادی ندارند از این رو از طریق ازدواج در سنین پایین سعی می‌کنند به حفاظت از آنها بپردازند.

همانطور که اشاره شد جایگاه غالب ازدواج کودکان در زنجیره نابرابری جنسیتی تحت تاثیر فقر، توقعات اجتماعی، خشونت فرهنگی و جنسی، فشار اجتماعی و سختی‌های خانوادگی همچنان تداوم می‌یابد. به محض اینکه دختربچه به سن خاصی می‌رسد معمولا در اوایل نوجوانی به عنوان تهدیدی قلمداد می‌شود که باید به سرعت ازدواج کند. زنان با کمبود تحصیلات و فرصت‌های کم مشارکت اجتماعی، موقعیت سرکوب‌گرانه یکسانی را به دختران خود منتقل می‌کنند. با غفلت در تغییری که می‌توانستند به‌طور بالقوه در زندگی دخترانشان به وجود بیاورند. قربانیان کودک‌همسری که اکنون بازماندگان آن هستند دقیقا همین محدودسازی را با همان شیوه‌هایی که خود تجربه کرده‌اند در حق کودکان مرتکب می‌شوند.

نتیجه گیری:

 پیچیدگی ازدواج زودهنگام دختران برنامه‌های هماهنگ سیاسی و قانونی اثرگذار در سطح محلی و ملی و بین المللی را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. مجموعه‌ای از رویکردها در مورد ازدواج کودکان وجود دارد‌. این بدان معناست که برای ریشه‌کنی ازدواج زودهنگام مداخلات پایدار طولانی مدت که در هماهنگی باهم قرار دارند و بازتابی از توانمندسازی دختران و زنان از لحاظ علمی و اقتصادی، پویایی خانواده‌ها و جوامع، دسترسی برابر به خدمات  آموزشی و رفاهی در روستاها و استقرار قوانین و سیاست‌های مناسب هستند ضرورت دارد.